آنچه به افراد گفته و نسبت داده می‌شود، اگر سخن عادی و متعارف نباشد و گوینده با قصد سوء، اقدام به گفتن کرده باشد، سه گونه است:

 اولاً، ممکن است توهین باشد که عبارت است از به کار بردن الفاظ و عبارات یا اشاراتی که عرفا موهن و آزاردهنده محسوب می‌شوند. معیار تشخیص این است که وقتی افراد عادی و معمولی جامعه این الفاظ را می‌شنوند، احساس کنند که به مخاطب توهین شده است؛ بنابراین ملاک موهن بودن الفاظ، عرف و تشخیص عرف، با مقام قاضی است.

 ثانیاً، اگر به فردی صریحا، فعل یا ترک فعلی نسبت داده شود که این فعل یا ترک فعل به موجب قانون جرم محسوب می‌شود و مجازات دارد، این افتراست و در صورتی که صحت این اسناد ثابت نشود، نسبت‌دهنده قابل مجازات است.

 ثالثاً، اگر کسی برای ضرر زدن به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی با وسایلی که در قانون بر شمرده شده، مطالب دروغی را اظهار و منتشر کند یا اعمالی را برخلاف حقیقت، شخصا یا به عنوان نقل‌قول به اشخاص نسبت دهد، این عمل اشاعه اکاذیب است و مجازات دارد؛

 اما اگرکسی با توجه به سمت یکی از روسای قوای سه‌گانه یا معاونان رئیس‌جمهور یا وزرا یا یکی از نمایندگان مجلس یا نمایندگان مجلس خبرگان یا اعضای شورای نگهبان یا قضات یا اعضای دیوان محاسبات یا کارکنان وزارتخانه‌ها و موسسات و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها، در حال انجام وظیفه یا به سبب آن توهین کند، مرتکب جرم خاصی شده است که مجازات حبس و شلاق و جزای نقدی دارد؛

بنابراین، وقتی کسی یکی از مقاماتِ موضوع ماده ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی را «خائن» یا «ضد ولایت‌فقیه» می‌نامد، در واقع به او نسبت جرم داده و مفتری است. همین‌طور، وقتی از عناوینی چون«ساده‌لوح» و چیزهایی شبیه به آن برای توصیف این افراد استفاده کند، مرتکب توهین شده است. جرم‌هایی از این قبیل با گذشت شاکی منتفی نمی‌شود؛

 زیرا در این مورد حق خصوصی مطرح نیست. بلکه آنچه مخدوش شده و صدمه خورده است، کرامت و شوکت حکومت است. آنچه مسلم است، اگر اینگونه رفتارها متداول شود و بی‌مجازات باقی بماند، هیچ‌یک از کسانی که برشمردیم، مصون از تعرض نخواهند بود.

آنچه بدتر و خطرناک‌تر است آن است که به این ترتیب، بی‌تربیتی و بی‌ادبی عادی و متداول می‌شود؛ زیرا افراد عادی و تاثیرپذیر خواهند گفت وقتی فلان فرد که به لحاظ شغل و موقعیت و مثلا اهل مروت بودن، چنین و چنان می‌گوید، من که این اوصاف را ندارم، چرا نگویم؟! و ا… اعلم!