طلاق از طرف زن لازم است یکی از موجبات طلاق وجود داشته باشد . مقصود از موجبات یا اسباب طلاق ، چیزهائی است که مجوز طلاق بشمار آمده و به استناد آنها می توان اقدام به طلاق نماید. در قانون مدنی ، برای طلاق از طرف زن ، اسباب و موجباتی ذکر شده است . به این معنا که زن در موارد خاصی می تواند از دادگاه تقاضای طلاق نماید . این موارد در مواد 1029 ، 1129 و 1130 قانون مدنی ذکر شده .
به غیر از موارد مذکور در قانون مدنی ، در صورت احراز یکی از شروط ضمن عقد نکاح که به امضای زوجین رسیده است نیز ، طلاق از طرف زن امکان پذیر می باشد .
علت طلاق از طرف زن در قانون مدنی
1-ماده 1029 هرگاه شخصى چهار سال تمام غائب مفقود الاثر باشد زن او مى‌تواند تقاضاى طلاق کند در این صورت با رعایت ماده 1023 حاکم او را طلاق مى‌دهد.
2-ماده 1129 در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجراء حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه زن مى‌تواند براى طلاق به حاکم رجوع کند و حاکم ، شوهر او را اجبار به طلاق می کند. در صورت عجز شوهر از دادن نفقه نیز به همین صورت می باشد که در بالا به آن اشاره شد .
3-ماده 1130 در صورتى که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وى مى‌تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضاى طلاق کند،چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود،دادگاه مى‌تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتى که اجبار میسّر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده مى‌شود.
تبصره : موضوع این ماده عبارت است از به وجود آمدن وضعیتى که ادامه زندگى را براى زوجه با مشقّت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد و موارد ذیل در صورت احراز توسط دادگاه صالح از مصادیق عسر و حرج محسوب می شود:
1-ترک زندگى خانوادگى توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالى و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه.
2-اعتیاد زوج به یکى از انواع مواد مخدر و یا ابتلاء وى به مشروبات الکلى که به اساس زندگى خانوادگى خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وى به ترک آن در مدتى که به تشخیص پزشک براى ترک اعتیاد لازم بوده است.
در صورتى که زوج به تعهد خود عمل ننماید و یا پس از ترک،مجددا به مصرف موارد مذکور روى آورد،بنا به درخواست زوجه،طلاق انجام خواهد شد.
3-محکومیت قطعى زوج به حبس پنج سال یا بیشتر.
4-ضرب و شتم یا هرگونه سوء رفتار مستمر زوج که عرفا با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نبوده باشد .
5-ابتلاء زوج به بیمارى‌هاى صعب العلاج روانى یا سارى یا هر عارضه صعب العلاج دیگرى که زندگى مشترک را مختل کند.
موارد مندرج در این ماده مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردى که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود،حکم طلاق صادر نماید.
وکالت در طلاق از طرف زن
در اکثر موارد، شروط ضمن عقد به امضای زوجین می رسد که در صورت تحقق و اثبات یکی از آن شروط ، طلاق از طرف زن امکان پذیر می شود .
به این معنا که سند ازدواج که در دفاتر ازدواج ثبت می‌شوند دارای بند‌هایی هستند که در صورت امضاء این بندها توسط زوج، زن می تواند پس از احراز آن شرایط ، تقاضای طلاق نماید.
در بند الف این عقد نامه‌ها آمده است:
هرگاه طلاق از طرف زن نباشد و تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتار وی نبود، مرد موظف است تا نصف دارایی موجود خود را که در ایام زناشویی با او به دست آورده است را بلاعوض به زوجه منتقل کند. به این شرط ، شرط نصف دارائی گفته میشود.
در بند ب آن آمده است که :
مرد به زن وکالت بلاعزل داد که در موارد زیر با اخذ مجوز از دادگاه خود را مطلقه نماید.این موارد تحت عنوان شروط ضمن عقد می آید
مطالعه بیشتر شروط ضمن عقد نکاح
قطعیت حکم طلاق از طرف زن
پس از صدور حکم طلاق از طرف زن در دادگاه خانواده ، هر یک از زوجین که حکم را به نفع خود ندانند می توانند در در مرحله دیگر در دادگاه های بالاتر (دادگاه تجدید نظر و دیوان عالی کشور) ، نسبت به حکم صادره در دادگاه اعتراض نمایند که در این صورت پرونده مجدداً تحت رسیدگی قرار می گیرد که البته این رسیدگی دقیقاً مشابه رسیدگی در دادگاه بدوی نیست و بسیاری از امتیازات آن را ندارد .
به همین دلیل ، دفاع در دادگاه خانواده بدوی بسیار حائز اهمیت می باشد و بهتر است امتیازات دادگاه بدوی را با بی اطلاعی از قواعد پیچیده حقوقی از دست ندهید . در این رابطه می توانید از خدمات وکلای دادگستری که در این زمینه دارای تجربه علمی و عملی می باشند ، بصورت مستقیم و بی واسطه بهره مند گردید .
پس از قطعیت حکم یا انقضاء مهلتهای اعتراض ، امکان ثبت حکم طلاق از طرف زن وجود دارد .
حکم طلاق و تشریفات آن :
مهلت اعتبار حکم طلاق از طرف زن ، شش ماه پس از تاریخ ابلاغ رأی فرجامی یا انقضای مهلت فرجام خواهی است . هر گاه حکم طلاق از سوی زوجه به دفتر رسمی طلاق تسلیم شود ، در صورتی که زوج ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ مراتب در دفترخانه حاضر نشود ، سر دفتر به زوجین ابلاغ می کند که برای اجرای صیغه طلاق و ثبت آن در دفترخانه حاضر شوند . در صورت عدم حضور مرد و عدم اعلام عذر موجه از سوی وی یا امتناع او از اجرای صیغه ، صیغه طلاق جاری و ثبت می شود و مراتب به مرد ابلاغ می گردد . در صورت اعلام عذر از سوی مرد ، یک نوبت دیگر به ترتیب مذکور از طرفین دعوت بعمل می آید .
بجز طلاق از طرف زن که منجر به جدائی می گردد ، در مواردی نیز انحلال ازدواج دائم (انقطاع و از میان رفتن رابطه زوجیت) ، از طریق فسخ نکاح می باشد.
نمونه ای از آراء دادگستری در خصوص طـلاق از طرف زن
1-تکلیف دادگاه در تقاضای طلاق به علت اعتیاد زوج
در دعوای طلاق به درخواست زوجه اگر زوجه به اعتیاد زوج استناد کرده باشد دادگاه باید جهت احراز اعتیاد زوج را به پزشکی قانونی معرفی کند.
2-تقاضای طلاق به علت اعتیاد زوج
دعوای طلاق از جانب زوجه به علت اعتیاد زوج، بایستی ثابت شود اعتیاد زوج مضر به اساس زندگی خانوادگی است.
3-لزوم تحقیق دادگاه پیرامون تحقق عسر و حرج در طلاق به درخواست زوجه
در طلاق به درخواست زوجه به دلیل عسر و حرج دادگاه بر اساس اختیارات مصرح در ماده 199 قانون آیین دادرسی مدنی باید تحقیقات لازمه را جهت احراز حقیقت انجام دهد.
4-طلاق به درخواست زوجه به دلیل عدم پرداخت نفقه
عدم پرداخت نفقه، زمانی جهت طلاق از طرف زوجه قابل استناد است که زوج از دادن نفقه استنکاف و الزام وی به تأدیه آن ممکن نباشد.
5- بی احترامی و فشار روحی زوجه از مصادیق عسر و حرج
مصداق عسر و حرج بستگی به اشخاص و وضعیت و موقعیت اجتماعی آنان در هر گروه و قشر از جامعه دارد و بی‌احترامی، در فشار روحی قرار دادن زوجه و بیان مطالبی که موجب اذیت و آزار زوجه شود از مصادیق عسر و حرج است.
6-اثر ترک اعتیاد زوج بر وکالت زوجه به طلاق مطابق شرط ضمن عقد نکاح
در صورت احراز اعتیاد زوج به مواد مخدر، شرط ضمن‌عقد وکالت زوجه به مطلقه نمودن خود محقق شده است و ترک اعتیاد از سوی زوج موجب زوال و منتفی شدن وکالت نمی‌شود و زوجه می‌تواند علی‌رغم ترک اعتیاد زوج، وکالتاً نسبت به مطلقه نمودن خود مطابق قانون اقدام کند.
7-تقاضای طلاق زوجه به‌دلیل ضرب و جرح زوج
ضرب و جرح در صورتی از مصادیق شرط ضمن عقد نکاح برای تحقق وکالت در طلاق زوجه محسوب است که همراه با سوء رفتار مستمر زوج باشد.
8-درخواست طلاق زوجه به‌دلیل ازدواج موقت زوج
اگر در سند نکاحیه به صورت مطلق شرط شده باشد که در صورت ازدواج مجدد زوج، زوجه وکالت در طلاق خواهد داشت این شرط با توجه به اطلاق آن شامل ازدواج موقت هم میشود.
مستندات : مواد 10 و 1119 قانون مدنی
9-مصادیق عسر و حرج زوجه
در دعوای طلاق به درخواست زوجه، تعداد سنوات مفارقه عملی و تکثر دعاوی متقابل زوجین علیه هم و بذل کل مهریه در ازای طلاق از امارات انشقاق شدید زوجین و از مصادیق عسر و حرج محسوب میشود.
10-درخواست طلاق به دلیل بچه‌دار نشدن زوج
چنانچه زوج به طور طبیعی امکان بچه‌دار شدن نداشته باشد موجب تحقق شرط وکالت در طلاق مندرج در عقدنامه میشود و امکان بارداری از طریق روش های جدید باروری (تلقیح مصنوعی) موجب سقوط وکالت در طلاق نمی‌شود.
11-درخواست طلاق زوجه به علت عدم رعایت عدالت
عدم رعایت عدالت بین دو زوجه از ناحیه زوج و بی توجهی و عدم زندگی مشترک با یکی از دو زوجه از مصادیق عسر و حرج نسبت به وی و موجب صدور حکم طلاق منطبق بر قاعده لاضرر است.
12-تقاضای طلاق زوج به علت عدم شروع زندگی مشترک
گذشت مدت‌زمان قابل‌توجه از زمان وقوع عقد و عدم اقدام زوج به آغاز زندگی مشترک از مصادیق عسر و حرج زوجه بوده و وی می‌تواند بر اساس آن تقاضای طلاق کند.