اگر برای پرداخت مهریه روش خاصی پیش بینی نشده باشد و زن حق مطالبه مهریه را داشته باشد زن می تواند تا وقتی که شوهر مهریه اش را به او پرداخت نکرده شوهر را از انجام زناشویی منع کند و خود را در این مورد در اختیار مرد قرار ندهد و این مسئله موجب نمی شود که مرد بتواند نفقه زن را پرداخت نکند.
زن و شوهر می توانند ضمن عقد نکاح با یکدیگر توافق نمایند که زن حق حبس نداشته باشد. شوهر حق حبس ندارد و نمی تواند پرداخت مهریه زن را به تمکین زن از او موکول و مشروط نماید. اعسار و ناتوانی شوهر از پرداخت مهریه زن حتی اگر این ناتوانی را در دادگاه هم ثابت کرده باشد باعث سقوط حق حبس زن نخواهد بود و در این صورت نیز زن حق حبس خواهد داشت. اگر در عقد مهریه تعیین نشده باشد یا اینکه شرط شده باشد که زن مهریه ای نداشته باشد زن حق حبس نخواهد داشت.
تعیین مهریه و مسایل مربوط به آن
برای تعیین مهریه رضایت خود زوجین ملاک است و نیازی به رضایت خانواده های آنها یا اشخاص دیگر نیست. طرفین می توانند با تراضی با یکدیگر تعیین مهر را به شخص معین دیگری واگذار کنند. زن می تواند تعیین میزان مهریه را به شوهر یا هر شخصی که دلش می خواهد واگذار نماید و شخص تعیین شده می تواند هر مقدار که بخواهد مهر را تعیین نماید اما اگر اختیار تعیین مهریه به خود زن واگذار شده باشد زن نمی تواند بیشتر از مهرالمثل برای خودش به عنوان مهریه تعیین نماید.
اگر اختیار تعیین مهر به زن داده شود و زن مهریه اش را بیشتر از مهرالمثل قرار داد مرد می تواند این مهریه را نپذیرد و برای تقلیل میزان مهریه تا مقدار مهرالمثل به دادگاه مراجعه نماید. اگر زن و شوهر با تراضی هم شخصی را برای تعیین مهریه معین کردند هیچکدام از آنها بدون رضایت دیگری نمی تواند اختیار تعیین مهریه را از آن شخص بگیرد. شخصی که زن و شوهر برای تعیین مهریه انتخاب کرده اند می تواند کلا انجام این کار را نپذیرد در این صورت تعیین مهر با دادگاه است مگر اینکه طرفین شخص دیگری برای این کار در نظر بگیرند یا اینکه خودشان در مورد میزان مهریه با یکدیگر توافق نمایند.
اگر طرفین قبل از اینکه شخص تعیین شده مهر را تعیین کند از یکدیگر جدا شوند باز هم اختیار تعیین میزان مهریه به فرد تعیین شده است و اوست که باید میزان مهر را مشخص نماید. اگر شخص تعیین شده برای مشخص کردن میزان مهریه بعد از وقوع نزدیکی بین زوجین و قبل از تعیین مهریه فوت کند زن مستحق مهرالمثل خواهد بود.
در عقد دائم اگر مهریه تعیین نشده باشد یا اینکه عدم مهر شرط شده باشد عقد صحیح است و طرفین می توانند بعد از عقد مهر را با توافق یکدیگر تعیین نمایند. در عقد دائم اگر شرط شود زن هیچ مهری نداشته باشد عقد صحیح است اما شرط صحیح نیست و طرفین بعد از عقد مهریه را تعیین خواهند کرد و اگر قبل از تعیین مهریه با هم نزدیکی کردند مهرالمثل به زن تعلق خواهد گرفت.
در عقد دائم اگر بعد از جاری شدن صیغه نکاح و قبل از تعیین مهریه زوجین با هم نزدیکی نمودند مهرالمثل به زوجه تعلق می گیرد. برای تعیین مهرالمثل وضعیت زن از نظر شئونات خانوادگی و سایر خصوصیات فردیش در مقایسه با سایر زنان همانند او و مهریه آنان در نظر گرفته می شود.
در عقد دائم اگر بعد از عقد یکی از زوجین قبل از اینکه مهریه ای تعیین شود و قبل از اینکه بین آنان نزدیکی صورت بگیرد بمیرد به زن هیچگونه مهری تعلق نخواهد گرفت. اگر مهریه تعیین نشده باشد ولی بین زن و شوهر نزدیکی واقع شده باشد و قبل از تعیین مهریه مرد فوت کند زن می تواند مهرالمثل خود را از ماترک اموال به جا مانده از متوفی شوهر مطالبه نماید همچنین اگر در این فرض زن فوت نماید ورثه او می توانند مهرالمثل این زن را از شوهر در صورتی که زنده باشد و از ما ترک او در صورتی که فوت کرده باشد مطالبه نمایند.
اگر مهریه تعیین شده نامشخص باشد یا اینکه ارزش مالی نداشته باشد کان لم یکن تلقی شده و در عوض مهرالمثل به زن تعلق می گیرد. اگر مهریه تعیین شده مال مشخصی باشد و این مال به شخص دیگری تعلق داشته باشد زن می تواند مثل یا قیمت آن مال را از شوهر به عنوان مهریه مطالبه کند و خود آن مال را در صورتی می تواند مطالبه کند که صاحب مال این اجازه را داده باشد.
احکام مهریه در ازدواج موقت
در عقد موقت اگر مهری برای زن تعیین نشده باشد عقد باطل است. اگر در عقد موقت زن در مدت تعیین شده و قبل از نزدیکی فوت کند باز مهریه به او تعلق می گیرد. در نکاح موقت اگر مرد تا آخر مدت تعیین شده با زن نزدیکی نکرد زن می تواند تمام مهریه را از مرد بگیرد. در عقد موقت اگر شوهر قبل از نزدیکی تمام مدت باقیمانده از عقد نکاح را به زن ببخشد باید نصف مهریه را به زن بدهد.
اثر فسخ نکاح در پرداخت مهریه
اگر در عقد نکاح قبل از وقوع نزدیکی بین زن و شوهر عقد با وجود یکی از دلایل شرعی فسخ شود هیچ مهریه ای به زن تعلق نمی گیرد مگر اینکه علت فسخ ناتوانی شوهر از انجام عمل زناشویی باشد که این عیب عنن گفته می شود و در این صورت نیمی از مهریه به زن تعلق خواهد گرفت.
اگر فسخ نکاح به هر جهتی بعد از نزدیکی واقع شود تمام مهریه تعیین شده به زن تعلق خواهد گرفت. اگر مهریه تعیین نشده باشد و نکاح به علت عنن فسخ شود زن می تواند نیمی از مهر المثل خود را از مرد مطالبه نماید. اگر علت فسخ نکاح تدلیس یعنی فریب خوردن مرد توسط زن باشد در هیچ صورتی هیچ مهری به زن تعلق نخواهد گرفت