با صدای وکیل همراه باشید ، دیه به معنای چیزی است که در مقابل قتل به اولیای مقتول پرداخت میشود و از آن در عرف عام به خون‌بها یاد می شود و معیار محاسبه نرخ دیه ارزش 100 شتر است.
البته معیار محاسبه دیه در اسلام علاوه بر 100 شتر، موارد دیگری را هم شامل میشود که عبارتند از 100 گاو، یک هزار گوسفند، 200 حلّه، یک هزار دینار و 10 هزار درهم.
فرد قاتل که دیه را پرداخت می‌کند، اختیار دارد که هر یک از این موارد را انتخاب کند، همچنین اگر طرفین با هم توافق کنند، می‌تواند قیمت مورد انتخاب شده را بپردازد.
اما اینکه چرا این موارد به عنوان دیه تعیین شده است، ممکن است علت‌های مختلفی داشته باشد مانند در دسترس نبودن پول نقد یا طلا برای همه و در همه جا، به همین جهت، موارد مختلف تعیین شده است تا پرداخت کننده در موقع پرداخت با مشکل مواجه نشود.
*دیه نفس انسان با شتر محاسبه میشود و دیه سایر اعضای بدن با دینار، امروزه یک شتر و یک دینار معادل چقدر از پول امروزی است؟
بر اساس شرع و قانون مجازات اسلامی (ماده 297 ) دیه نفس انسان مسلمان یکی از امور شش گانه است که قاتل در انتخاب هر یک از آن‌ها مخیر می‌باشد و تلفیق آن‌ها جایز نیست:
1- 100 شتر سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند.
2- 200 گاو سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند.
3- یک هزار گوسفند سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند.
4- 200 دست لباس سالم از حله های یمن
5- یک هزار دینار مسکوک و غیر مغشوش که هر درینار یک مثقال شرعی طلا به وزن 18 نخود است.
6- 10 هزار درهم مسکوک سالم و غیر مغشوش که هر درهم به وزن 6/12 نخود نقره هستند.
تبصره- قیمت هر یک از امور ششگانه در صورت تراضی طرفین و یا تعذر همه آن‌ها پرداخت میشود.
بر اساس ماده فوق قاتل می‌تواند هر یک از موارد فوق را انتخاب کند اما مورد چهارم (حله یمن) به لحاظ اینکه امروزه وجود ندارد و تحصیل آن متعذر است از این شش قسم خارج شده است.
درهم و دینار هم به نظر برخی فقها و از جمله فتوای مقام معظم رهبری در حقیقت همان قیمت احشام ثلاثه است. یعنی قیمت یک هزار دینار و 10 هزار درهم برابر قیمت 100 شتر و 200 گاو و یا یک هزار گوسفند بوده است و از این نظر موضوعیت ندارد.
لذا وزارت دادگستری به منظور تعیین و تثبیت نرخ دیه با استفاده از نظر هیئت کارشناسان قیمت سوقیه احشام(گاو ، گوسفند و شتر) را ابتدا هر 6 ماه یک بار و بعد هر یک سال یک بار تعیین و مراتب را به صورت بخشنامه به دادگستری‌های سراسر کشور ابلاغ می‌کند.
علت تقویم سالانه دیه انسان بر اساس قیمت شتر که به وسیله قوه قضاییه هر سال ابلاغ میشود هم این است که شتر در بین همه این موارد قیمت کمتری دارد و نوعی قاتل یا جانی شتر یا قیمت شتر را برای پرداخت انتخاب می کند با این حال پرداخت دیه بر اساس شتر یا قیمت شتر موضوعیت ندارد و قاتل می‌تواند هر کدام از موارد دیگر را نیز انتخاب کند.
در مورد قیمت دیه دیگر اعضای بدن هم همین نکته وجود دارد. اگر در رأی دادگاه دیه عضوی با عنوان کسری از دیه کامل عنوان شد(مانند دیه دست که نصف دیه کامل است) به همین روال عمل میشود و اگر دیه جراحتی با دینار عنوان شد معیار اندازه گیری دینار بر اساس همان قیمت شتر سنجیده میشود.
امسال هم نرخ دیه کامل از سوی قوه قضاییه 210/000/000 تومان تعیین شده است و دیه کامل یک فرد در ماه های حرام هم 280/000/000 تومان در نظر گرفته شده است، بر همین مبنا می‌توان دیه‌های جزیی را به نحوی که در زیر آمده است محاسبه کرد:
یک ده هزارم:21000
یک هزارم:210/000
یک صدم:2/100/000
نیم صدم:1/050/000
یک دهم درصد:210/000
دو دهم درصد:420/000
سه دهم درصد:630/000
چهار دهم درصد:840/000
پنج دهم درصد:1/050/000
شش دهم درصد:1/260/000
هفت دهم درصد1/470/000
هشت دهم درصد:1/680/000
نه دهم درصد:1/890/000
یک صدم دیه کامل :2/100/000
دو درصد دیه:4/200/000
سه درصد دیه:6/300/000
چهار درصد دیه:8/400/000
پنج درصد دیه:10/500/000
شش درصد دیه:12/600/000
هفت درصد دیه:14/700/000
هشت درصد دیه:16/800/000
نه درصد دیه:18/900/000
ده درصد دیه:21/000/000
یک دهم دیه:21/000/000
دو دهم دیه:42/000/000
سه دهم دیه:63/000/000
چهار دهم دیه:84/000/000
پنج دهم دیه:105/000/000
شش دهم دیه:126/000/000
هفت دهم دیه:147/000/000
هشت دهم دیه:168/000/000
نه دهم دیه:189/000/000
نصف دیه کامل:105/000/000
ثلث دیه کامل:70/000/000
ربع دیه کامل:52/500/000
خمس دیه کامل:42/000/000